IVO POGORELIĆ

Piše: Rastko Ivanović

Legendarni pijnista Ivo Pogorelić više od četiri decenije važi za jednu od najznamenitijih figura u svetu klasične muzike. Rođen je u Beogradu 1958. godine kao sin muzičara, klavir je učio najpre u muzičkim školama "Dr Vojislav Vučković" i "Mokranjac", a u dvanaestoj godini kao izuzetan talewnat školovanje nastavlja u Moskvi, gde u Centralnoj specijalnoj muzičkoj školi radi sa Jegenijem Timakinom. Na Konzervatorijumu P.I. Čajkovski studira u klasama Jegenija Malinjiha i Vere Gornostajeve, ali njegov pijanistički razvoj preusmerava poznanstvo i intenzivan rad sa pijanistkinjom Alisom Kežeradse, od koje usvaja znanja List-Zilotijeve pijanističke škole, čiji bogat istorijat seže do Betovenovog imena.

 Prva značajna priznanja Pogorelić stiče pobedama na Međunarodnom pijanističkom takmičenju "Alesandro Kazagrande" u Terni 1977. i Međunarodnom muzičkom takmičenju u Montrealu 1980. godine. Iste godine učestvuje i na prestižnom Šopenovom pijanističkom konkursu u Varšavi kada biva sprečen da nastupi u finalu takmićenja kao solista sa orkestrom. Oštre reakcije jednog dela žirija zbog ove odluke dovode do raskola u žiriju, koji je u znak protesta napušta nekoliko istaknutih pijanista na čelu sa Martom Argerič, koja pred medijima iz celog sveta, izjavljuje da je "Pogorelić genije". Ovaj skandal skreće ogromnu pažnju međunarodne javnosti na mladog pijanistu i otvara mu vrata svetske karijere. Debitanstskim nastupom u Karnegi holu 1981. godine i albumom za najznačajniju svetsku diskografsku kuću Dojče gramofon započinje njegova internacionalna karijera. Pogorelić ubrzo postaje jedan od najtraženijih pijanista našeg vremena nastupajući na svim kontinentima kao solista i sa mnogim značajnim orkestrima, među kojima su: Berlinska, Bečka, Londonska, Njujorška filharmonija i filharmonija Los Anđelesa, simfonijski orkestri Čikaga, Londona, Bostona, kao i brojni drugi. U periodu od od 1981. do 1998. godine Ivo Pogorelić je za Dojče gramofon objavio ukupno 14 albuma i 3 video izdanja sa repertoarom od baroka do 20. veka, koja su dostigla milionske tiraže, a umetnički dometi stekli antologijsku vrednost.

Okrenut humanitarnom radu, Ivo Pogorelić je prvi klasični muzičar koji je poneo prestižnu titulu Ambasadora Unesko-a 1988. godine, a 1989. osnokvao je sopstveni festival u Bad Verishovenu u Nemačkoj, čija je jedna od misija bila promovisanje mladih umetnika na međunarodnoj scenu. Godine 1993. Pogorelić pokreče pijanističko takmičenje ui Pasadeni u SAD pod svojim imrenom, čija je nagrada za laureata iznosila 100 000 dolara.

Hvaljen zbog zapanjujuće pijanističke tehnike, ogromnog intelektualnog angažmanatokom nastupa i originalnosti svojih interpretacija, Pogorelić budi pažnju muzičke javnosti širom sveta, a njegovi koncerti predstavljaju svuda događaje od društvenog značaja. Njujork tajms njegovo sviranje opisao je rečima da Pogorelić "svira kao da je 200 godina ispred našeg vremena."

Ukazujući čast umetniku, Dojče gramofon je 2004. godine objavio dupli kompakt disk kompilacija njegovih izvođenja naslovivši ga "Pogorelić - Genije", a 2015. godine izdao je komplet izdanje sa svim svim snimcima koje je umetnik do sada realizovao za ovu izdavačku kuću. Iste godine, ovo je izdanje nagrađeno francuskim priznanjem Dijapazon d'or. Naredne 2016. Pogorelić je nakon dužeg vremena ostvario nove snimke sa delima Ludviga van Betovena, koji su trenutno dostupni na internet platformi Ajdađo. Iste godine, u njujorškom Karnegi holu, pokrenuto je "Međunarodno muzičko takmičenje Menhetn" koje je Pogorelića promovisalo za svog počasnog predsednika, sa glavnom nagradom koja nosi njegovo ime.  


A Pogorelić je pijanista koji vas nikada ne navodi da ravnodušno sležete ramenima ili da mu upućujete ljubazan aplauz tek iz kurtoazije. Naprotiv. Na njegovim koncertima ili ste s njim ili ne. Ponekad gotovo da njegova ekscentričnost preplavljuje samu muziku. A1li kao što to dobro znamo to je Pogorelić.

Posve nekonvencinalan u tumačenju muzičke literature on je neko ko uvek traži beg iz slepe ulice danas dominantne unifornmosti, ma o čemu da je reč. Striktan i precizan u čitanju partutura on vrlo lako odbacuje arsenal onih preovlađujućih izvođačkih efekata kako bi otkrio nove nanose i nove zvukove u dobro poznatim delima čineči da slušaoci dožive bezmalo ekstazu prvog susreta u dodiru s nečim što su ranije već bezbroj puta slušali.

Rezultat ovakvog pristupa je takav da imate utisak da uranjate u samu unutrašnjost muzike zureći u melodije, kontra-melodije, harmonije i ritmove kao da ovi predstavljaju eksponate u kakvoj umetničkoj galeriji.

I u tim trenucima vi kao da otkrivate 1000 nijansi u sviranju klavira kao da uočavate neke od najmračnijih i najtajanstvenijih veza među notama.

I u tim momentima vi se osećate kao da ste putnik u nekoj neznanoj zemlji. U zemlji, u kojoj i ono što je uobičajeno može na trenutak postati čudesno ukoliko se tačno sagleda ukoliko se lepo prepozna.

A beogradska publika je tu šansu itekako dobro iskoristila na dva rasprodata koncerta Iva Pogorelića u Velikoj dvorani Kolarčeve zadužbine, u subotu, 16. i u ponedaljak 18. decembra 2017. godine.